«طراحی های حسین علاء»، فریدون علاء؛ نشر فرهنگ معاصر هنر پشت حجاب سیاست

«طراحی های حسین علاء»

نویسنده: فریدون علاء

ناشر: فرهنگ معاصر، چاپ اول 1401

134 صفحه، 380000 تومان / قطع رحلی با کاغذ گلاسه

****

 

 

کتاب «طراحی‌های حسین علاء» که به تازگی توسط نشر فرهنگ معاصر به بازار آمده، بازتاب دهنده تلاش فریدون علاء برای ارائه تصویری‌ست متفاوت از پدرش. کتابی برای به نمایش گذاشتن و تاکید روی جنبه‌ای از ویژگی‌های فردی مردی که شاید بسیاری از آنها که با نام و فعالیت‌های سیاسی‌اش آشنایی دارند، از آن بی‌خبر باشند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فریدون علاء معتقد است که حتی در کتابی که دکتر منصوره اتحادیه (نظام مافی) درباره زندگی و فعالیت‌های پدرش منتشر ساخته است، به بسیاری از استعدادها و خصوصیات اخلاقی حسین علاء چنانکه باید توجه نکرده است؛ بخصوص  بخشی از فعالیت‌های هنری پدرش که برای اولین بار در اثر حاضر در اختیار خواننده قرار گرفته‌اند.

فریدون علاء از این فرصت استفاده کرده تا در رهگذر انتشار این طراحی‌ها، ادای دینی دوباره داشته باشد به یاد و خاطره پدرش که البته این مسئله بیشتر در حد طرح یکی از دغدغه‌های هنری او  و  همچنین کلیات زندگی شخصی‌اش بوده است. در کنار آن نیز به همین شیوه، خلاصه وار و موجز  به اشخاصی پرداخته شده که موضوع طراحی های او قرار گرفته‌اند.

شاید اگر حسین علاء در خانواده دیگری به دنیا آمده بود، علاقه و ذوقی که به طراحی و کاریکاتور (همچنین نواختن پیانو) داشت، او را در مسیر دیگری قرار می‌داد و امروز نام و خاطره‌اش به گونه‌ای دیگر در اذهان اطرافیانش باقی مانده بود. اما به دنیا آمدن او در خانواده‌ای که تا چند پشت در منصب‌های بالای حکومتی قرار داشتند؛ به شکل سنتی، پیشاپیش قبای مشاغل دولتی را برای تن او دوخته بودند. 

حسین علاء شش ساله بود که ناصر الدین شاه  قاجار هنگام بازگشت از سومین سفرش به فرنگ، چند روزی در تفلیس توقف کرد. شاه که در کنسولگری ایران  در تفلیس میهمان محمد علی خان علاء السلطنه بود، تحت تاثیر خوشامدگویی فرزندان او به زبان انگلیسی و فرانسه قرار گرفت، آن هم در دورانی که آشنایی با زبان خارجی در میان کودکان، امری نادر محسوب می‌شد. 

به هر روی پس از این میزبانی، ناصرالدین شاه به محمد علی خان علاء السلطنه لقب پرنس داد و او را به عنوان وزیر مختار ایران در لندن برگزید. به این ترتیب حسین علاء قریب به هجده سال بعد را در انگلستان گذراند. پس از پایان دوره متوسطه، در دانشگاه لندن رشته حقوق خواند و از همین زمان به عنوان دبیر سفارت مشغول به کار شد. ماموریت پدرش هفده سال به طول انجامید و حسین علاء نیز یک سال بعد از او به ایران بازگشت.

علاء السلطنه در ایران به عنوان وزیر خارجه در کابینه عین الدوله منصوب  شد  و پسرش حسین نیز به عنوان رییس دفتر دوباره با او همکارشد. اندکی بعد علاء السلطنه به مدت یک سال و نیم خود به مقام رییس الوزرایی رسید و با حفظ سمت وزارت خارجه را نیز برعهده داشت؛ اما در عمل حسین علاءو بود که امور خارجه را پیش می برد.

کار در جوار پدر و کمک حال او بودن، در زندگی حسین علاء تاثیر بسیار داشت. آشنایی با افراد مختلف و پشت سر گذاشتن موقعیت ها و تجربه هایی که او به شخصیتی ورزیده در امر سیاست بدل کرد، چنانچه بعدها مصدر خدمات گوناگونی برای وطنش شد. اما روبه رو شدن با شخصیت‌های مختلف در موقعیت‌های گوناگون در این دوره دستاورد دیگری هم داشت. علاء که طبعی هنرمند داشت، در جوانی تحت تاثیر این دیدارها و موقعیت‌ها و نیز خصوصیات جالب توجهی که در اشخاص می‌یافت؛ طراحی و کاریکاتورهایی می‌کشید که بخشی از آنها به یادگار مانده که نشاندهنده ذوق و قریجه غریزی او در این زمینه بوده است. 

شکی نیست که آنچه باعث ماندگاری این آثار شده، در درجه نخست موضوع آنها و سپس نقاش‌شان بوده است. شاید اگر صاحب آنها به جای پرداختن به سیاست، به صورت حرفه‌ای به کار هنر پرداخته و در آن آموزش می‌دید و حاصل کارش طراحی‌هایی بود که  به جای ذوقی بودن، بیشتر جلوه‌ هنری می‌یافتند.

چنین طراحی‌هایی چنانکه آیدین آغداشلو نیز در نوشته کوتاهش بدان اشاره کرده، در میان برخی از رجال تاریخی ایران امری دایر و رایج بوده است. نمونه بارز آن هم ناصرالدین شاه که کتابچه‌های طراحی‌اش باقی مانده است. «اغلب این طراحی‌ها بلافاصله و خلق الساعه صورت گرفته‌اند و  در جاهایی هم از حس طناز و شوخ سرشارند، که گاه به کاریکاتور بدل می‌شوند، طراحی‌ از صورت‌ها و حالات متنوع مردمان و دوستان و اطرافیان در این کارها به فوریت لحظه‌ای وابسته است و چون طراح قصد هنرنمایی خاصی ندارد و بیشتر به قصد ثبت و ضبط لحظه‌ای گذرا طراحی کرده و از حضور آدمی که چهره یا اندامش جلب توجه کرده است، کار به همین خاطر لطف و معنای خاصی پیدا می‌کند.»                                                                                                                                                                                                                                                                                                                آشنایی و اشراف آغداشلو باعث شده در همین چند خط به شکلی موجز اساسی ترین ویژگی‌های کار نقاشانی همچون حسین علاء که به شکلی تفننی و ذوقی به این هنر پرداخته‌اند و کسانی که به قول او رجالی بوده‌اند که اغلب برای‌شان «سیاست» عمده‌تر از ادبیات و هنر بود.

نشر فرهنگ معاصر در اشاره‎ای کوتاه که در صفحه داخل جلد مننتشر شده،  این نکته را یادآوری کرده است که کتاب حاضر در ابتدا قرار بوده توسط نشر کتابسرا منتشر شود، درگذشت ناشر (صادق سمیعی) باعث شده که انتشارات فرهنگ معاصر کتاب حاضر را به خواست مولف با همان شکل شمایل و بدون کوچکترین دخل و تصرفی منتشر کند که هم ادای احترامی باشد به  حسین علاء و یاد و خاطره صادقی سمیعی.

کتاب حاضر ساختاری دو زبانه دارد، مقدمه آیدین آغداشلو و همچنین مقدمه فریدون علاء که در ابتدای کتاب قرار دارند، عینا در انتهای کتاب نیر به زبان انگلیسی منتشر شد اند. همچنین نوشته ای که به زندگی حسین علاء اختصاص یافته است.  اما در دیگر بخش های کتاب که به طراحی های علاء اختصاص یافته ترجمه هر متن در صفحه روبرو قرار گرفته چرا که در این صفحات در کنار تصویر طراحی شده توسط علاء از هر شخصیت، بیوگرافی کوتاهی درباره آن فرد آمده است که هم به زبان فارسی است و هم انگلیسی. با این ساختار سعی شده کتاب از شکلی برخوردار باشد که هم بتوان آن را به مخاطب فارسی زبان ارائه کرد و هم به مخاطب انگلیسی زبان.

کتاب حاضر اثری است که به عنوان حدیث نفس و ادای دین فریدون علاء به پدر نامدارش منتشر شده، ادی دینی که برای علاقمندان تاریخ معاصر خالی از جذابیت نیست.

منبع: الف

کلیدواژه: علاء السلطنه فرهنگ معاصر فریدون علاء کتاب حاضر حسین علاء طراحی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۵۷۴۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمادگی گروه معماری دانشگاه آزاد برای طراحی ساخت ۵۰ هزار واحد مسکن

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، اکبر نصراللهی رئیس دانشکدگان هنر و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی در نخستین همایش کشوری معماری و شهرسازی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود اظهار کرد: شاهد تهاجم فرهنگی از نوع مرکز و پیرامون در معماری ایران هستیم.

نصراللهی گفت: معتقدم، معماری، رسانه است؛ چون هم پیام است و هم ابزار انتقال پیام و هم اینکه مخاطبان انبوه دارد.

این استاد دانشگاه افزود: آنچیزی که رسانه، معماری را از سایر رسانه‌ها متمایز می‌کند، استفاده از هنر هم در ابزار یعنی نوع معماری و هم در طراحی و انتشار پیام است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه در تشریح تحولات معماری و اثرگذاری و اثرپذیری آن از رشته‌های دیگر، گفت: استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی در معمــاری تــا جایی پیش رفته است کــه مفهــوم جدیدی به نام «مدیاتکچر» را موجب شـده اســت به گونه‌ای که در برج‌ها و ساختمان‌ها اخبــار و اطلاعات بــرای مــردم بــه نمایش گذاشته می‌شود.

وی در اهمیت معماری ابراز کرد: معماری تبلور فرهنگ و تمدن و هنر، روانشناسی و... در هر جامعه است و در طراحی فضای شهری و برنامه‌ریزی نباید از جایگاه مهم آن غلفت شود، اما متاسفانه الان وضع خوبی ندارد و خود ابزار تهاجم فرهنگی شده است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه هشدار داد: تهاجم فرهنگی از نوع مرکز پیرامون در معماری به صورت ترویج الگوی معماری از غرب به ایران و تهران به شهرستان‌ها، معماری اسلامی و ایرانی را تهدید می‌کند.

نصراللهی ادامه داد: تقلید کورکورانه و ناشیانه و افراطی از معماری غربی، اختلال در توازان ارتباطاتی و بصری و شبیخون به محیط زیست، حریم‌ها، آرامش، امنیت، زیبایی، توازن، تعادل و معنویت بنا‌ها و غلبه بی‌نظمی، ناهماهنگی، فشار روانی، سیطره مادیت و کمیت به زندگی انسان راموجب است.

وی اضافه کرد: ساختمان‌های نازیبا و مغایر با فرهنگ مردم، ناهماهنگی بین ابعاد و ارتفاع ساختمان‌ها، الگو‌های طراحی، رنگ‌ها، مصالح و فرم‌های متفاوت و ناهمگون در عناصر دخیل در سیمای شهر، حقوق اجتماعی مردم را نقض کرده است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه در بخش دیگری از سخنان خود با تشریح نقش‌های دوگانه رسانه در معماری اظهار کرد: سواد معماری حلقه مفقوده، معماری و شهرسازی است؛ این سواد به مردم محدود نیست، معماران، گرو‌های دانشی، استادان و متخصصان این رشته بیش از مردم و مسئولان به آن نیاز دارند و باید این مهارت و توانایی ساخت و عرضه متناسب با زیست‌بوم، فرهنگ و اعتقادات مردم در عین زیبایی و صرفه اقتصادی را داشته باشند.

نصراللهی ادامه داد: رسانه‌ها می‌تواند مروج معماری غرب و عامل اصلی مصرف گرایی و مدگرایی در معماری و در عین حال راهنما و وسیله برون‌رفت از این وضعیت باشند. آن‌ها می‌توانند مردم را برای انتخاب و خرید بنا‌های متاثر از فرهنگ غرب ترغیب کنند و یا مطالبه کننده بنا‌هایی منطبق با فرهنگ ایران و اسلامی و یا ناظر قدرتمند برای مقابله با آشفتگی و آزادی بی حد و حصر در این زمینه باشد.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه از استادان خواست از رسانه‌های کلاسیک، شبکه‌های اجتماعی و همچنین رسانه معماری برای تصویر‌سازی صحیح از رشته‌های معماری و شهرسازی و بالا بردن سواد معماری مردم و تحقق راهبرد‌های بازسازی و بازآرایی، توسعه، تمایز، اقبال اجتماعی و سودمندی آن استفاده کنند.

وی گفت: گروه کشوری معماری و رسانه آماده است با تشکیل موسسه دانش‌بنیان متشکل از استادان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، طراحی ساخت ۵۰ هزار مسکن دانشگاه را عهده دار شود. 

همایش دوروزه کارگروه کشوری معماری بعد از دو روز بحث کارگروه‌های مختلف در دامغان، امروز در شاهرود با حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و معاون علوم انسانی و هنر این دانشگاه به کار خود پایان داد.

انتهای پیام/